کنژنکتیویت یا التهاب ملتحمه (Conjunctivitis)

ملتحمه (Conjunctiva) غشاء نازک و شفافی است که روی سفیدی چشم (صلبیه) و سطح داخلی پلک ها را پوشانده است. کنژنکتیویت التهاب این غشاء است که بدلایل عفونی و یا غیر عفونی رخ می دهد.

انواع کنژنکتیویت

از میان انواع غیر عفونی، شایع ترین نوع کنژنکتیویت نوع حساسیتی یا آلرژیک است. این مشکل در افرادی که حساسیت فصلی دارند نیز دیده می شود و ممکن است بر اثر حساسیت به موادی از قبیل مواد آرایشی، عطر و یا داروها نیز رخ دهد. این نوع از کنژنکتیویت مسری نیست.

نوع عفونی کنژنکتیویت بر دو نوع است. نوع ویروسی که عامل بیماری ویروس بوده و معمولا با یک سرما سرماخوردگی و گلو درد همراه است. نوع دوم یا کنژنکتیویت ناشی از باکتری (باکتریال) معمولا بر اثر آلودگی با باکتری هایی نظیر استافیلوکک و استرپتوکک ایجاد می شود و شدت آن به نوع و گونه باکتری بستگی دارد.

علائم و نشانه های کنژنکتیویت

بارزترین علامت کنژنکتیویت قرمزی چشم بر اثر التهاب است. علائم انواع کنژنکتیویت را می توان بصورت زیر خلاصه کرد:

کنژنکتیویت آلرژیک: هر دو چشم را درگیر کرده و سبب خارش و قرمزی همراه با اشک ریزش و تورم پلک ها می شود. بیمار ممکن است بدلیل حساسیت آبریزش بینی هم داشته باشد.

کنژنکتیویت ویروسی: معمولا با درگیری یک چشم شروع شده و ممکن است در ادامه چشم دیگر را نیز درگیر کند. علائم دیگر شامل اشک ریزش شدید، ترشح آبکی و قرمزی چشم هستند.

کنژنکتیویت باکتریال (میکروبی): هر دو چشم را درگیر کرده و سبب ترشح غلیظ می شود که ممکن است بخصوص هنگام بیدار شدن از خواب سبب چسبیدن پلک ها به هم شود. علائم دیگر عبارتند از: تورم ملتحمه، قرمزی و اشک ریزش. این نوع از کنژنکتیویت معمولاً ابتدا یک چشم را درگیر می کند ولی به سادگی به چشم دیگر منتقل می شود.

تشخیص کنژنکتیویت

کنژنکتیویت معمولا در یک معاینه ساده چشم پزشکی با استفاده از Slit Lamp تشخیص داده می شود. در بعضی از موارد چشم پزشک ممکن است برای تشخیص نوع باکتری عامل کنژنکتیویت ترشحات چشم را برای کشت به آزمایشگاه بفرستد.

درمان کنژنکتیویت یا التهاب ملتحمه : از آنجا که انواع ویروسی و باکتریال کنژنکتیویت مسری بوده و به راحتی منتقل می شوند، پیشگیری نقش بسیار مهمی در جلوگیری از انتقال آلودگی به چشم دیگر بیمار و نیز افراد دیگر دارد. برای پیشگیری مؤثر توجه به نکات زیر لازم است:

شستشوی مرتب دستها و خودداری از مالیدن چشم. آلودگی در بسیاری از موارد بر اثر خاراندن چشم درگیر و انتقال از طریق دست آلوده اتفاق می افتد.

استفاده نکردن از حوله مشترک

استفاده نکردن از لوازم آرایشی مشترک نظیر خط چشم، سایه چشم و …

استفاده نکردن از قطره های چشمی مشترک

شنا نکردن (بعضی از باکتری ها می توانند از طریق آب منتقل شوند)

ضد عفونی کردن میز و پیشخوان محل کار یا آشپزخانه منزل

خودداری از دست دادن با دیگران

عدم استفاده مجدد از دستمال جهت پاک کردن چشم. بهتر است از دستمال کاغذی و بصورت یک بار مصرف استفاده شود.

درمان کنژنکتیویت

کنژنکتیویت آلرژیک: کمپرس سرد و استفاده از اشک مصنوعی در موارد خفیف کمک کننده است. در موارد شدیدتر از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی و آنتی هیستامین ممکن است استفاده شود. در بعضی از بیمارانی که دائما کنژنکتیویت آلرژیک دارند ممکن است از قطره های استروئیدی نیز استفاده شود.

کنژنکتیویت ویروسی: نوع ویروسی بیماری مانند سرماخوردگی درمان خاصی ندارد و معمولا برای آن داروی خاصی تجویز نمی شود ولی علائم بیماری را می توان با استفاده از کمپرس سرد و اشک مصنوعی تخفیف داد. در موارد خیلی شدید نیز می توان از قطره های استروئیدی برای کاهش التهاب استفاده کرد. کنژنکتیویت ویروسی معمولا ظرف سه هفته بهبود می یابد.

کنژنکتیویت باکتریال: معمولا با استفاده از قطره ها یا پماد های آنتی بیوتیک درمان می شود.

نکته آخر

هر چند کنژنکتیویت معمولاً عفونتی خفیف بوده و مشکل چندانی ایجاد نمی کند ولی گاهی ممکن است شدت یافته و منجر به مشکلات جدی تری شود بنابراین توصیه می شود در صورت بروز علائم حتماً به چشم پزشک مراجعه کنید.

کنژنکتیویت یا التهاب ملتحمه (Conjunctivitis)

ملتحمه (Conjunctiva) غشاء نازک و شفافی است که روی سفیدی چشم (صلبیه) و سطح داخلی پلک ها را پوشانده است. کنژنکتیویت التهاب این غشاء است که بدلایل عفونی و یا غیر عفونی رخ می دهد.

انواع کنژنکتیویت

از میان انواع غیر عفونی، شایع ترین نوع کنژنکتیویت نوع حساسیتی یا آلرژیک است. این مشکل در افرادی که حساسیت فصلی دارند نیز دیده می شود و ممکن است بر اثر حساسیت به موادی از قبیل مواد آرایشی، عطر و یا داروها نیز رخ دهد. این نوع از کنژنکتیویت مسری نیست.

نوع عفونی کنژنکتیویت بر دو نوع است. نوع ویروسی که عامل بیماری ویروس بوده و معمولا با یک سرما سرماخوردگی و گلو درد همراه است. نوع دوم یا کنژنکتیویت ناشی از باکتری (باکتریال) معمولا بر اثر آلودگی با باکتری هایی نظیر استافیلوکک و استرپتوکک ایجاد می شود و شدت آن به نوع و گونه باکتری بستگی دارد.

علائم و نشانه های کنژنکتیویت

بارزترین علامت کنژنکتیویت قرمزی چشم بر اثر التهاب است. علائم انواع کنژنکتیویت را می توان بصورت زیر خلاصه کرد:

کنژنکتیویت آلرژیک: هر دو چشم را درگیر کرده و سبب خارش و قرمزی همراه با اشک ریزش و تورم پلک ها می شود. بیمار ممکن است بدلیل حساسیت آبریزش بینی هم داشته باشد.

کنژنکتیویت ویروسی: معمولا با درگیری یک چشم شروع شده و ممکن است در ادامه چشم دیگر را نیز درگیر کند. علائم دیگر شامل اشک ریزش شدید، ترشح آبکی و قرمزی چشم هستند.

کنژنکتیویت باکتریال (میکروبی): هر دو چشم را درگیر کرده و سبب ترشح غلیظ می شود که ممکن است بخصوص هنگام بیدار شدن از خواب سبب چسبیدن پلک ها به هم شود. علائم دیگر عبارتند از: تورم ملتحمه، قرمزی و اشک ریزش. این نوع از کنژنکتیویت معمولاً ابتدا یک چشم را درگیر می کند ولی به سادگی به چشم دیگر منتقل می شود.

تشخیص کنژنکتیویت

کنژنکتیویت معمولا در یک معاینه ساده چشم پزشکی با استفاده از Slit Lamp تشخیص داده می شود. در بعضی از موارد چشم پزشک ممکن است برای تشخیص نوع باکتری عامل کنژنکتیویت ترشحات چشم را برای کشت به آزمایشگاه بفرستد.

درمان کنژنکتیویت یا التهاب ملتحمه : از آنجا که انواع ویروسی و باکتریال کنژنکتیویت مسری بوده و به راحتی منتقل می شوند، پیشگیری نقش بسیار مهمی در جلوگیری از انتقال آلودگی به چشم دیگر بیمار و نیز افراد دیگر دارد. برای پیشگیری مؤثر توجه به نکات زیر لازم است:

شستشوی مرتب دستها و خودداری از مالیدن چشم. آلودگی در بسیاری از موارد بر اثر خاراندن چشم درگیر و انتقال از طریق دست آلوده اتفاق می افتد.

استفاده نکردن از حوله مشترک

استفاده نکردن از لوازم آرایشی مشترک نظیر خط چشم، سایه چشم و …

استفاده نکردن از قطره های چشمی مشترک

شنا نکردن (بعضی از باکتری ها می توانند از طریق آب منتقل شوند)

ضد عفونی کردن میز و پیشخوان محل کار یا آشپزخانه منزل

خودداری از دست دادن با دیگران

عدم استفاده مجدد از دستمال جهت پاک کردن چشم. بهتر است از دستمال کاغذی و بصورت یک بار مصرف استفاده شود.

درمان کنژنکتیویت

کنژنکتیویت آلرژیک: کمپرس سرد و استفاده از اشک مصنوعی در موارد خفیف کمک کننده است. در موارد شدیدتر از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی و آنتی هیستامین ممکن است استفاده شود. در بعضی از بیمارانی که دائما کنژنکتیویت آلرژیک دارند ممکن است از قطره های استروئیدی نیز استفاده شود.

کنژنکتیویت ویروسی: نوع ویروسی بیماری مانند سرماخوردگی درمان خاصی ندارد و معمولا برای آن داروی خاصی تجویز نمی شود ولی علائم بیماری را می توان با استفاده از کمپرس سرد و اشک مصنوعی تخفیف داد. در موارد خیلی شدید نیز می توان از قطره های استروئیدی برای کاهش التهاب استفاده کرد. کنژنکتیویت ویروسی معمولا ظرف سه هفته بهبود می یابد.

کنژنکتیویت باکتریال: معمولا با استفاده از قطره ها یا پماد های آنتی بیوتیک درمان می شود.

نکته آخر

هر چند کنژنکتیویت معمولاً عفونتی خفیف بوده و مشکل چندانی ایجاد نمی کند ولی گاهی ممکن است شدت یافته و منجر به مشکلات جدی تری شود بنابراین توصیه می شود در صورت بروز علائم حتماً به چشم پزشک مراجعه کنید.