التهاب ملتحمه
کنژنکتیویت یا التهاب ملتحمه (Conjunctivitis)
ملتحمه (Conjunctiva) غشاء نازک و شفافی است که روی سفیدی چشم (صلبیه) و سطح داخلی پلک‌ها را پوشانده است. کنژنکتیویت التهاب این غشاء است که به دلایل عفونی و یا غیر عفونی رخ می‌دهد.
انواع کنژنکتیویت
از میان انواع غیر عفونی، شایع ترین نوع کنژنکتیویت نوع حساسیتی یا آلرژیک است. این مشکل در افرادی که حساسیت فصلی دارند نیز دیده می‌شود و ممکن است بر اثر حساسیت به موادی از قبیل مواد آرایشی، عطر و یا داروها نیز رخ دهد. این نوع از کنژنکتیویت مسری نیست.
نوع عفونی کنژنکتیویت بر دو نوع است. نوع ویروسی که عامل بیماری ویروس بوده و معمولا با یک سرماخوردگی و گلو درد همراه است. نوع دوم یا کنژنکتیویت ناشی از باکتری (باکتریال) معمولا بر اثر آلودگی با باکتری‌هایی نظیر استافیلوکک و استرپتوکک ایجاد می‌شود و شدت آن به نوع و گونه باکتری بستگی دارد.
علائم و نشانه‌های کنژنکتیویت
بارزترین علامت کنژنکتیویت قرمزی چشم بر اثر التهاب است. علائم انواع کنژنکتیویت را می‌توان به صورت زیر خلاصه کرد:
- کنژنکتیویت آلرژیک: هر دو چشم را درگیر کرده و سبب خارش و قرمزی همراه با اشک ریزش و تورم پلک‌ها می‌شود. بیمار ممکن است به دلیل حساسیت آبریزش بینی هم داشته باشد.
- کنژنکتیویت ویروسی: معمولا با درگیری یک چشم شروع شده و ممکن است در ادامه چشم دیگر را نیز درگیر کند. علائم دیگر شامل اشک ریزش شدید، ترشح آبکی و قرمزی چشم هستند.
- کنژنکتیویت باکتریال (میکروبی): هر دو چشم را درگیر کرده و سبب ترشح غلیظ می‌شود که ممکن است به خصوص هنگام بیدار شدن از خواب سبب چسبیدن پلک‌ها به هم شود. علائم دیگر عبارتند از: تورم ملتحمه، قرمزی و اشک ریزش. این نوع از کنژنکتیویت معمولاً ابتدا یک چشم را درگیر می‌کند ولی به سادگی به چشم دیگر منتقل می‌شود.
تشخیص کنژنکتیویت
کنژنکتیویت معمولا در یک معاینه ساده چشم پزشکی با استفاده از Slit Lamp تشخیص داده می‌شود. در بعضی از موارد چشم پزشک ممکن است برای تشخیص نوع باکتری عامل کنژنکتیویت ترشحات چشم را برای کشت به آزمایشگاه بفرستد.
پیشگیری از بیماری کنژنکتیویت یا التهاب ملتحمه
از آنجا که انواع ویروسی و باکتریال کنژنکتیویت مسری بوده و به راحتی منتقل می‌شوند، پیشگیری نقش بسیار مهمی در جلوگیری از انتقال آلودگی به چشم دیگر بیمار و نیز افراد دیگر دارد. برای پیشگیری مؤثر توجه به نکات زیر لازم است:
- شستشوی مرتب دست‌ها و خودداری از مالیدن چشم. آلودگی در بسیاری از موارد بر اثر خاراندن چشم درگیر و انتقال از طریق دست آلوده اتفاق می‌افتد.
- استفاده نکردن از حوله مشترک
- استفاده نکردن از لوازم آرایشی مشترک نظیر خط چشم، سایه چشم و…
- استفاده نکردن از قطره‌های چشمی مشترک
- شنا نکردن (بعضی از باکتری‌ها می‌توانند از طریق آب منتقل شوند)
- ضد عفونی کردن میز و پیشخوان محل کار یا آشپزخانه منزل
- خودداری از دست دادن با دیگران
- عدم استفاده مجدد از دستمال جهت پاک کردن چشم. بهتر است از دستمال کاغذی و بصورت یک بار مصرف استفاده شود.
درمان کنژنکتیویت
- کنژنکتیویت آلرژیک: کمپرس سرد و استفاده از اشک مصنوعی در موارد خفیف کمک کننده است. در موارد شدیدتر از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی و آنتی هیستامین ممکن است استفاده شود. در بعضی از بیمارانی که دائما کنژنکتیویت آلرژیک دارند ممکن است از قطره‌های استروئیدی نیز استفاده شود.
- کنژنکتیویت ویروسی: نوع ویروسی بیماری مانند سرماخوردگی درمان خاصی ندارد و معمولا برای آن داروی خاصی تجویز نمی‌شود ولی علائم بیماری را می‌توان با استفاده از کمپرس سرد و اشک مصنوعی تخفیف داد. در موارد خیلی شدید نیز می‌توان از قطره‌های استروئیدی برای کاهش التهاب استفاده کرد. کنژنکتیویت ویروسی معمولا ظرف سه هفته بهبود می‌یابد.
- کنژنکتیویت باکتریال: معمولا با استفاده از قطره‌ها یا پماد‌های آنتی بیوتیک درمان می‌شود.
نکته آخر
هر چند کنژنکتیویت معمولاً عفونتی خفیف بوده و مشکل چندانی ایجاد نمی‌کند ولی گاهی ممکن است شدت یافته و منجر به مشکلات جدی تری شود بنابراین توصیه می‌شود در صورت بروز علائم حتماً به چشم پزشک مراجعه کنید.